به مناسبت ماه محرم الحرام پاسخ به پرسش های شرعی مربوط به احکام عزاداری براساس نظر مقام معظم رهبری منتشر کرده‌ایم.

یکی از کارهایی که مردم در ماه محرم انجام می‌دهند خرید و فروش در روزهای تاسوعا و عاشورا است اما در این باره پرسش های متفاوتی مطرح می شود یکی از این پرسش ها مربوط به خرید و فروش است که مقام معظم رهبری در این باره پاسخ داده است.

مومنین در ایام عزای معصومین علیهم‌السلام از یکسری کارها پرهیز می‌کنند: مثلا مجلس شادی ندارند اما اگر عقد خوانده شود اشکالی ندارد. معمولا کارها را تعطیل می‌کنند که در این مراسمی که جزء شعائر مذهبی شناخته می‌شود، شرکت کنند. اگر مغازه باز کردن شما در آن ایام توهینی باشد به عزاداران یا به عزاداری یا به اباعبدالله حسین علیه‌السلام، بله این اشکال دارد.

اما اگر یک مغازه‌ای است که چند ساعتی باز می‌کنید که برخی از حوائج مومنین برآورده شود و بعد هم مغازه را می‌بندید و هیچ از آن برداشت نشود که بی‌‌احترامی و توهین به عزاداری و عزاداران یا خدای ناکرده به اباعبدالله حسین علیه‌السلام است، اشکالی ندارد.

ولی به طور کلی عرض کردیم معمولا مومنین در یکسری ایام خاص مثل عاشورا، دست از یکسری کارهای دیگر می‌کشند و همگی در مراسم عزای سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله حسین علیه‌السلام شرکت می کنند.

در چه روزهایی کارکردن حرام است؟

 

کار، امری مقدس بوده و محدودیت زمانی چندانی ندارد. البته تنها هنگام اقامه نماز جمعه و نیز در روز عاشورا توصیه شده است که از فعالیت های اقتصادی، خودداری به عمل آید.

 

در آموزه ها و تعالیم دینی، کار امری مقدس بوده و با رعایت جوانب شرعی، محدودیت زمانی چندانی برای آن وجود ندارد و حتی در اسلام، توصیه ای مبنی بر این که تمام روز جمعه تعطیل رسمی باشد، نداریم و با فرض حذف این تعطیل نیز کاری غیر شرعی انجام نخواهد شد.

 

از پیامبر اکرم(ص) نقل شده که ایشان توصیه فرمودند: "روز جمعه، گوشت و یا میوه ای برای خانواده خود تهیه کنید، تا آنان از آمدن این روز خوشحال شوند.[1]

 

طبیعتا باید در این روز فروشنده ای مشغول به کار باشد تا خریدها از او انجام شود، علاوه بر آن، خریدن کالا نیز نوعی کار به شمار می آید.

 

با این وجود، در ارتباط با محدودیت زمانی کار کردن، توجه به نکات زیر مفید است:

 

1. در قرآن توصیه شده که هنگام اعلان اذان برای نماز جمعه، فعالیت های اقتصادی رها شود و در همان آیات، به صراحت بیان می شود که بعد از پایان نماز، می توان با به یاد داشتن خدا به زندگی روز مره بازگشت، اما آنانی که از این دستور سرپیچی کرده اند، مورد ملامت قرار گرفته اند:

 

"اى افراد با ایمان! هنگامى که اذان روز جمعه برای نماز گفته شد، به سوى یاد خدا شتافته، خرید و فروش را رها کنید و اگر توجه داشته باشید، این براى شما بهتر است. بعد از پایان نماز، آزادید که در زمین پراکنده شده و به دنبال روزی های خدا باشید و خدا را بسیار یاد کنید تا رستگار شوید!* هنگامى که آنها تجارت یا سرگرمى را ببینند پراکنده شده، به سوى آن مى شتابند و هنگام بیان خطبه، تو را تنها می گذارند بگو آنچه نزد خداست از فعالیتهای اقتصادی و سرگرمی بهتر بوده و او بهترین روزى‏دهندگان است".[2]

 

2. روز عاشورا نیز از ویژگی خاصی در این زمینه برخوردار است.

 

با توجه به این که امویان، جهت زدودن آثار شهادت امام حسین (ع) در این روز، فعالیت های تبلیغاتی گسترده ای انجام دادند و آن را روزی با برکت عنوان کرده تا به تدریج، آثار حزن و اندوه بر شهادت اهل بیت را از یادها بزدایند، در واکنشی متقابل، پیشوایان شیعه توصیه فرموده اند تا از هر اقدامی؛ مانند گرفتن روزه، خرید آذوقه که نشانی از متبرک شمردن این روز باشد، خودداری به عمل آید.[3]

 

3. افراد با ایمان باید همواره، تلاش های خویش را به گونه ای تنظیم کنند که فعالیت های اقتصادیشان مانع از رشد معنوی نشود. بر این اساس، هر فرد باید با توجه به شرایط و سلیقه های خود، شکل دهی و ارتباط فعالیت های مادی و معنوی خویش را بر عهده گیرد. در سخنی از امام صادق (ع) به نقل از حکمت آل داود، چنین آمده است:

 

سزاوار است که افراد با ایمان و اندیشمند در یکی از این سه موقعیت مشاهده شوند: فعالیت های اقتصادی، جمع آوری توشه برای آخرت و سرگرمی های غیر حرام و سزاوار است که بخشی از زندگی انسان برای خلوت با پروردگار اختصاص داده شود ... .[4]

 



[1] کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 6، ص 299، ح 19، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1365 هـ ش.

[2] جمعه، 11-9.

[3] ر.ک: کافی، ج 4، ص 146، ح 7-4.

[4] همان، ج 5، ص 87، ح 1.

 

  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا